ZONULİN TESTİ

ZONULİN NEDİR?

Zonulin bir insan proteinidir ve genellikle bağırsak duvarının hücreleri arasındaki sıkı bağlantıları oluşturur. Zonulin dengesinin bozulması, bağırsak duvarının bariyer işlevini yitirmesine, kontrolsüz besin ve antijen emilimine neden olur.

İnce bağırsakların enfekte olması veya gluten etkisinde kalması, zonulin salınımını uyaran önemli (potansiyel) nedenler olabilir. Enfeksiyonlar, bağırsak bariyerinin bozulmasına neden olan (alerjik, otoimmün ve enflamatuar hastalıklar dahil) birçok patolojik durumun kaynağında rol oynamaktadır. Zonulin, çeşitli otoimmün, nörodejeneratif ve tümöral hastalıkların (bozulmuş bağırsak bariyer fonksiyonunun) biyomarkeri olarak da kullanılabilir.

Bu nedenle, Zonulin bağırsak geçirgenliği artışını gösteren önemli bir biyomarkerdir.

İntestinal Epitel Hücrelerinden Zonulin Salınımını Tetikleyen Faktörler Nelerdir?

Son yıllarda yapılan araştırmalarla; bağırsakların, besinleri sindirirken, su ve elektrolit etkileşiminin yanı sıra, mukozal bariyer sayesinde vücuda yabancı antijen girişinin önlenmesinde de anahtar bir rol oynadığını göstermiştir.

Bağırsak geçirgenliğinin bozulması, bir çok olumsuzluklara veya hastalığa neden olabilir. Üstelik bu hastalıklar sadece bağırsaklara has da olmayabilir. Diyabet, Multiple Skleroz, Allerji, otoimmun hastalıklarla birlikte birçok hastalık da, artmış bağırsak geçirgenliği sonucu ortaya çıkabilir. Birçok hastalığın bağırsaklardan başladığına dair kanıtlı birçok bulgu vardır.

Bağırsak duvarı, bağırsağın iç çeperini saran epitel hücrelerden oluşur ve vücutla dış ortam arasındaki en geniş yüzeyli koruyucu tabaka (bariyer) dir. Bu bariyerin korunması bağırsak geçirgenliğinin de kontrolü anlamındadır; dolayısıyla, immün sistemin düzenlenmesi ve patojenlere karşı korunmada önemli rol oynar.

Bağırsaklarda düzenli çalışan emilim fonksiyonu, beslenme kalitesinde büyük bir öneme sahiptir. Bunun yanında, bağırsak mukozası, vücudu patojen bakterilerden ve çevresel bulaşılardan da korur. Bu nedenle bağırsaktan sağlanan kontrollü geçirgenlik, sağlık için büyük öneme sahiptir. Dış etkenlerin uzun süren Zonulin upregülasyonu, bağırsak geçirgenliğinin artması, antijenlerin submokozaya sürekli geçişine neden olur. Bu da,ağırsak geçirgenliği artarsa çok miktarda zararlı maddenin dolaşım sistemine geçmesine neden olur. Bu durum uzun dönemde bağırsak mukozasının enfekte olması ve hasarına yol açar. Böylelikle bağırsakların geçirgenliği daha da artar ve bir kısır döngü oluşur, geçirgenlikteki bu artış, immun sistemin yoğun tepkisine de yol açabilir. Bağırsak geçirgenliğinin artması sonucu çeşitli gıda maddelerinin dolaşıma geçmesini dolayısıyla, gıda alerjileri veya gıda intoleransına yol açabilir. Bu doğrultuda diğer immünolojik reaksiyonlarda gelişir.

Sızdıran bağırsak adı da verilen bu durum uzun dönemde vücudun kendi hücre yapı ve organlarıyle ilişkili otoantikorlar üretir ve otoimmun hastalıklara neden olmaktadır. Tip I Diyabetes Mellitus, Multiple Skleroz, Romatoid Artrit, Çölyak Hastalığı ve daha birçok otoimmun hastalık, artmış bağırsak geçirgenliği nedeniyle gelişebilir. Aşırı bağırsak geçirgenliği ayrıca etyolojisi iyi bilinmeyen irritabl bağırsak sendromu gibi kronik hastalıklarla da ilişkilendirilmiştir. Bakterilerin dolaşıma geçmesi, karaciğerde inflamasyon yoluyla, yağlı karaciğer hastalığı, Tip II Diyabetes Mellitus ve kardiyovasküler hastalıklar gibi bir çok metabolik duruma da neden olabilir. Bağırsak bariyerinin bozulması, bakteriyel toksinler ve sitokin kaskadları aracılığı ile nöroinflamasyon ve depresyon gelişimi ile de ilişkilendirilmiştir.

Zonulin, Çölyak, Obezite ve Tip I Diyabet

Erken dönemde, gliadine maruz kaldığında zonulin miktarı artar, buna bağlı olarak bariyer fonksiyonu bozulur ve antijenler intestinal submukozaya geçmeye başlar. Gluten diyetten çıkarıldıktan sonra, serum zonulin seviyeleri azalır, bağırsak başlangıçtaki bariyer işlevini yeniden kazanır, otoantikor titreleri normalleşir, otoimmün süreç kapanır ve sonuç olarak bağırsak hasarı tamamen iyileşebilir.

Çalışmalar, tip I DM hastalarının yaklaşık %50'sinin, artmış intestinal geçirgenlik ile ilişkili olarak yükselen serum zonulin seviyelerine sahip olduğunu göstermiştir.

Komplikasyonları başlamadan önce, hem obezite bağlantılı insülin direncinde, hem tip I hem de tip II diyabet hastalarında, intestinal geçirgenliğin değiştiğini (zonulin artışı olduğunu )göstermiştir.

Zonulin Testini Kimler Yaptırmalıdır?

• Gastrointestinal hastalığı olanlar (inflamatuar bağırsak hastalıkları)
• Sızdıran bağırsak sendromu belirtilerine sahip hastalar (şişkinlik, gaz, kramplar, gıda hassasiyetleri, eklem ağrıları, deri döküntüleri ve otoimmünite)
• Çölyak hastalığı ve gluten duyarlılığı olan hastalar
• Kardiyometabolik hastalığı olanlar (Tip I ve il diyabet, obezite, alkole bağlı olmayan yağlı karaciğer hastalığı, insülin direnci)